Durham 2011

2011-durham-04De laatste dagen van 2011 en de eerste van 2012 kon je desgewenst doorbrengen in Durham. De enige voorwaarde was dat je meezong met de Schola Liturgica en uiteraard in de laatste maanden van 2011 de repetities bezocht. Verder kon je ervoor kiezen om reis en verblijf te laten regelen door Geke, die daar erg handig in is geworden in de loop der jaren.

De Travelodge ligt iets buiten het centrum van de stad; de wandeling erheen vraagt een klein kwartier. De route langs de rivier is de mooiste en de rustigste; waarschijnlijk ook in afstand de meest aantrekkelijke. De kathedraal is een van de oudste van Engeland; het meest opvallende aan het interieur is de versiering van de dikke pilaren, waarin prehistorische en Moorse invloeden kunnen worden onderkend.

Durham 2011
Durham 2011
Van belang voor de geschiedenis van deze kerk is verder dat zowel St. Cuthbert als Beda Venerabilis hier zijn begraven, respectievelijk aan de Oost- en de Westzijde. Voor pelgrims was Durham daardoor een geliefd reisdoel.

2011-durham-06Vlak bij de kathedraal, op dezelfde heuveltop, ligt het kasteel dat het militaire karakter van Durham accentueert. Tegenwoordig doet het dienst als universiteitsgebouw, evenals vele gebouwen die rond de green bij de kathedraal liggen. Overigens wordt hard gewerkt aan nieuwbouw voor de universiteit, in de lommerrijke omgeving ten zuiden van de kerk.

De eerste repetitie in Durham vond plaats in de koorschool. Daarin de traditionele opstelling van koorbankjes aan weerszijden van de vleugel. Toen de stemmen goed los waren en de meeste noten op de goede plaats stonden, konden we afdalen naar het koor. Vanaf dag 2 konden we steeds repeteren in de kerk, zodat we goed konden wennen aan de plaats van uitvoering, de opstelling en last but not least het orgel. Dat werd – zoals langzamerhand gebruikelijk is- bespeeld door Mattijs de Vreugd.2011-durham-05
De praktische gang van zaken werd snel maar doeltreffend doorgenomen.

Opvallende eigen aardigheden in Durham: individueel buigen in de richting van het oosten voordat je de koorbanken betreedt; na de lezingen verplicht 30 seconden stilte voor de inzet van het canticle; aan het eind van de dienst gaat de clergy voorop, niet het koor. Op sommige dagen waren er niet 3, maar 4 collects. Gelukkig werd dat tijdig doorgegeven en konden we met een stalen gezicht twee keer het eerste Amen zingen waarmee de preces worden afgesloten.

2011-durham-07Al direct de eerste dag liet men grote waardering blijken vanwege het feit dat wij ervoor zorgden dat er daadwerkelijk werd gezongen tijdens evensong, maar ook vanwege de kwaliteit van de uitvoering. Dat was een mooie opsteker! De muziek die we zongen, was met zorg uitgezocht en sloot aan bij kerkelijke feestdagen die hier in Nederland dikwijls ongemerkt voorbijgaan. Zo kwamen op 28 december (Holy Innocents, de herdenking van de kindermoord) kinderen voor in de psalmen 123 en 128, maar ook in de hymne, waarin ze als martelaren werden gevierd.

In de keuze van de canticles was grote variatie aangebracht. Naast gangbare componisten als Dyson en Stanford stonden ook Gibbons en Howells op de lessenaar. Bijzonder was dat Gibbons werd begeleid op een kistorgel (qua formaat bijna een kast-orgel), waarbij Mattijs in toga stond te spelen! Opnieuw bleek de virtuositeit van deze componist, die in het Glory be to the Father na het nunc dimittis ritmische patronen heeft verwerkt die ook na oefenen \’thuis op de blokfluit\’ lastig te realiseren zijn. Iets soortgelijks geldt voor Howells, die ritmische hoogstandjes combineert met melodische wendingen die niet altijd voor de hand liggen. 2011-durham-01

Dankzij de vaardige vakkundigheid van Sjouke en Geke kwam het uiteindelijk toch nog wel goed en vlogen we nergens onherstelbaar uit de bocht!
De zondag beloofde zwaar te worden; dat was bij de repetities in Harlingen al duidelijk geworden. In Durham heeft men de gewoonte om de Matins te zingen. Daarvoor bood Stanford uitkomst met z’n goed in het gehoor liggende Te Deum en Iubilate. De anthem van Holst gaf niet teveel problemen, waardoor deze dienst uiteindelijk goed te doen was. In de anglicaanse kerk wordt op deze dag the naming and circumcision of Christ gevierd. De predikant in de Matins legde een bijzondere link tussen Nieuwjaarsdag en het begin van Jezus’ leven als lid van de Joodse gemeenschap.

2011-durham-08Een kwartier na de afsluiting van de Matins begon de Eucharist. Al de dag tevoren hadden we een uur extra gerepeteerd om de laatste wijzigingen door te nemen(tóch een ander Credo dan twee weken eerder was gerepeteerd; bijzondere acclamaties rond de gospel-lezing). Ook oefenden we de mis van Rheinberger, die de nodige oplettendheid vereist, ook op punten waarvan je denkt \’dat doen we even\’.
Het sluitstuk van de zondag was de Evensong, met de canticles van Blaire en het veelstemmige Ave Maria van Mendelssohn. Een mooie afsluiting van het Durham-project. Na afloop opnieuw lovende woorden van de vice dean en tot onze verrassing de uitnodiging om nog eens terug te komen.

Was dit alles? Nee! Het meest bijzondere van dit project was de uitnodiging om Oud en Nieuw mee te vieren met gemeenteleden en leden van de clergy. Dat gebeurde in en op de toren die midden op de kathedraal staat. In de toren mochten we getuige zijn van het bell-ringing, het handmatig luiden van klokken op verschillende toonhoogte. Dat klinkt altijd heel vanzelfsprekend, bijna mechanisch, maar als je er met je neus bovenop staat, zie je pas welke harmonie een goede samenwerking kan voortbrengen. De klokkenluiders weten precies op welk moment ze aan de bel moeten trekken om een goed hoorbaar resultaat te bewerkstelligen. Buiten zijn de commando\’s van de \’hoofdluider\’ niet te horen, maar binnen neem je goed waar welke inspanningen er verricht worden!
Tegen middernacht klommen we op de toren: een prachtig uitzicht over de wijde omgeving. Het weer was helder, de temperatuur lente-achtig (10 graden!) en de sfeer geweldig. Beneden stond een grote menigte mensen met champagne en hapjes en vlak na 12 uur begonnen de klokken opnieuw feestelijk te luiden. Daarna terug in de toren, waar we werden getrakteerd op champagne en heerlijke eigengebakken cake. 2011-durham-02

Toen we terugkwamen in de Travelodge was er minder tijd voor nachtrust dan anders: om 8.50 moesten we weer repeteren!
Opnieuw kunnen we terugkijken op een geslaagd project. Onder de deskundige leiding van Sjouke en Geke hebben we goed en geïnspireerd gezongen. Ook externe omstandigheden werkten in het voordeel van het project: de kerstvakantie viel in die zin gunstig, dat er na het project ook nog tijd voor vakantie overbleef en dus ook voor na-genieten!

Ton Tromp

Leave a Reply